วันนี้ข้าพเจ้าแปลเรื่องราวจากหนังสือ The Buddha And His Teachings ผลงานท่าน Narada Thera ตอนที่ไม่ยาว...Moral Responsibility หรือในพากย์ไทยว่า "ความรับผิดชอบทางศีลธรรม " ให้ท่านพิจารณา ......!!!
ความรับผิดชอบด้านศีลธรรม
"ตนทำตนให้หมองเอง
ตนทำตนให้บริสุทธิ์เอง"
(ธรรมบท)
เมื่อมีการถือกำเนิดเกิดขึ้นมา...นั่นจะนับว่าเป็นผู้นั้นรับผลที่ตนกระทำไว้เองหรือว่าเป็นผลที่ผู้อื่นต้องมารับ..?
การกล่าวว่าบุคคลผู้หว่านพืชนั้นก็คือผู้ที่รับผลนั้นโดยลำพังชนิดเบ็ดเสร็จก็จะเป็นการกล่าวชนิดที่สุดขั้วเกินไป และหากกล่าวว่าบุคคลผู้หว่าน จะเป็นคนละคนกับผู้ได้รับผลเลยทีเดียวก็จะสุดขั้วไปอีกทางหนึ่งเช่นกัน พุทธเจ้าทรงสอนเรื่องทางสายกลางในรูปของเหตุปัจจัยและผล "ไม่ใช่เหมือนกันกับทั้งไม่ใช่อีกอย่าง" คือสิ่งที่ท่านอาจารย์พุทธโฆษกล่าวไว้
ใน "วิสุทธิมรรค" ซึ่งสามารถใช้การพัฒนาการของผีเสื้อมาใช้บรรยายพอให้เกิดภาพได้
เริ่มต้นจากเป็นไข่ จากนั้นจะกลายเป็นตัวหนอน ขั้นต่อไปตัวหนอนจะกลายเป็นดักแด้และท้ายที่สุดจึงกลายเป็นผีเสื้อ กระบวนการเช่นนี้ ปรากฎอยู่ตลอดช่วงชีวิตคน ผีเสื้อไม่ใช่ทั้งสิ่งเดียวกันทั้งไม่ใช่สิ่งอื่นโดยสิ้นเชิงกับรูปแบบต่างๆเช่น ตัวหนอน นี่ก็เช่นเดียวกันกับกระบวนการ เปลี่ยนแปลงไปของชีวิตที่ดำเนินอย่างต่อเนื่อง
พระอาจารย์นาคเสนได้อธิบายประเด็นนี้โดยการยกเอาภาพของตะเกียงที่จุดไว้ทั้งคืนมาเทียบ เปลวไฟแรกของตะเกียงที่เห็นไม่ใช่สิ่งเดียวกับ เปลวสุดท้ายที่มองเห็น ทั้งๆที่ตลอดทั้งคืนนั้นเปลวไปก็ลุกโพลงอยู่บนตะเกียงอันเดิมอันเดียวกันนั่นเอง เปลวไฟตะเกียงที่ลุกต่อเนื่องกันก็เป็น เช่นเดียวกับความต่อเนื่องของชีวิต แต่ละช่วงขณะที่ดำเนินไปตามๆกันนั้นก็สืบต่อมาจากช่วงขณะก่อนหน้านั้นนั่นเอง
แล้ววิญญาณล่ะมีหรือไม่ ความรับผิดชอบในทางศีลธรรมอีกเล่าจะมีอยู่ได้หรือ.....?
คำตอบคือ ใช่ เพราะมีการสืบเนื่องหรือความเป็นหนึ่งเดียวกันของทั้งกระบวนการ ซึ่งเป็นการเข้ามาแทนที่กันโดยคุณสมบัติที่ไม่ต่างจากเดิม
จากเด็ก...ถ้าหากยกตัวอย่าง...ก็จะกลายเป็นผู้ใหญ่ สภาวะหลังคือผู้ใหญ่ทั้งไม่ใช่สิ่งเดียวกันโดยแท้กับสภาวะแรกคือเด็ก ด้วยเซลต่างๆก็ได้ เปลี่ยนแปรไป ทั้งยังไม่ใช่คนละสิ่งโดยสิ้นเชิง ด้วยว่าเป็นการต่อเนื่องของชีวิตหนึ่งเดียว แม้กระนั้นบุคคลหนึ่งเมื่อเติบโตเป็นผู้ใหญ่ก็ต้องรับ ผิดชอบกับอะไรก้ตามแต่ที่เขากระทำไว้เมื่อเป็นเด็ก ไม่ว่าบนความสืบเนื่องนั้นจะผ่านการตายแล้วเกิดใหม่ที่ไหน หรือต่อเนื่องไปในชีวิตเดิมก็ ตาม ตายของ A จัดเป็นปัจจัยทางกายภาพ เป็นการแสดงว่าพลังของกรรมที่ได้หยุดลงไป โดยที่การถือกำเนิดของ B ก็คือปัจจัยทางกายภาพที่เกิด ขึ้นใหม่ ทั้งๆที่สภาพที่เป็นวัตถุเปลี่ยนไป แต่กระแสสำนึกที่สืบต่อ(จิตตสันตติ)อันมองไม่เห็น ก็ยังคงไหลเคลื่อนต่อไปโดยไม่ถูกการตายมา กีดกั้น พร้อมทั้งนำพารอยประทับทั้งสิ้นทั้งมวลในสำนึกตามติดไปด้วย
เช่นนั้นแล้วจะกล่าวอย่างเป็นทางการได้ไหมว่า ไม่ใช่ว่า B จะต้องมารับผิดชอบการกระทำของ A ในชาติปางก่อน....?
บางทีอาจมองตรงนี้ว่ามันไม่เรื่องความทรงจำที่สืบเนื่องติดตามผ่านพ้นความตายไปด้วยนี่นา....
แต่ว่าลักษณะเฉพาะหรือความทางจำนั้น ถือเป็นสาระสำคัญในการพิจารณาเรื่องความรับผิดชอบทางศีลธรรมด้วยหรือ...?
คำตอบชัดๆเลยก็คือ... ไม่เลย
ยกตัวอย่างถ้าคนก่ออาชญากรรมแล้วเกิดสูญเสียความจำไป เหตุการณ์ทั้งหมดนั้นจะถูกลืมไปด้วยหรือ เขาจะไม่ต้องรับผิดชอบการกระทำ หรือไร...
การจำไม่ได้ของเขาไม่อาจนำมาเป็นเหตุให้ละเว้นเขาจากความรับผิดชอบนั้นได้ ในกรณีนี้บางคนอาจว่า "แล้วจะลงโทษเขาอย่างไรดีล่ะ เพราะเขาก็ไม่รู้อยู่ดีว่านี่คือโทษของการก่ออาชญากรรม แล้วมันจะมีความยุติธรรมอยู่หรือ"
แน่นอนว่ามันไม่มีความยุติธรรมเลยหากเราอยู่ภายใต้การปกครองตามอำเภอใจขององค์เทพผู้ทรงใช้การให้รางวัลและการทำโทษเป็นเครื่อง มือบังคับบัญชาเรา
ชาวพุทธนั้นเชื่อในกฎแห่งกรรมอันเป็นเหตุเป็นผลซึ่งดำเนินไปโดยอัตโนมัติซึ่งสามารถจะพูดถึงได้โดยใช้หลักเหตุปัจจัยกับผล แทนการมอง เป็นเรื่องของการให้รางวัลและการทำโทษ
พระภิกษุศีลาจารได้กล่าวว่า " หากบุคคลทำการใดในขณะที่หลับ เช่นลุกจากที่นอนแล้วเดินตกจากเฉลียงลงไป เขาก็จะตกลงไปยังถนนข้าง ล่างและอาจจะมีอาการแขนหรือขาหัก แต่นั่นไม่ใช่การลงโทษสำหรับการละเมอเดิน แต่นั่นเป็นเพียงผลของมันเท่านั้นเอง ความจริงแล้วก็คือ ที่เขาจำไม่ได้เรื่องที่เขาเดินตกจากเฉลียงไม่มีผลแตกต่างกันเลยจากการที่เขาพลัดตกลงไปโดยรู้สึกตัว...ซึ่งผลของมันก้คือกระดูกหัก ดังนั้น พุทธศาสนิกจึงถือเป็นหลักการที่จะพิจารณากรณีนี้ว่า เขาจะไม่เดินตกจากเฉลียงหรือที่อันตรายอื่นใดทั้งสิ้นไม่ว่าหลับหรือตื่น พร้อมทั้งระมัด ระวังที่จะไม่ทำร้ายตนเองหรือคนอื่นที่อาจอยู่ข้างล่างซึ่งอาจโดนเขาตกลงไปทับด้วย"
ความเป็นจริงที่ว่าบุคคลไม่มีความทรงจำเรื่องในอดีตจึงไม่เป็นปัญหาอันใดสำหรับการอาศัยปัญญาทำความเข้าใจเรื่องการทำงานของกฎแห่ง กรรม ลักษณะของชาวพุทธ
จบไปข้างบนนั่นคือเนื้อหา ข้างล่างต่อแต่นี้ไปคือน้ำจิ้ม(ไม่อ่านก็ได้) .....
ลิงค์ถาวร
RSS Generator by FeedCreator
